Amaç: Ailesinde kanser öyküsü olanların, daha erken ve daha duyarlı yöntemlerle kanser taramasına başlamaları önerilmektedir (1,2). Bu araştırmada, yakınları kanser tedavisi görmekte olan kişilerin kanser taramalarına katılımlarını etkileyen faktörleri araştırmayı hedefledik.

Gereç-Yöntem: Çalışmaya Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi tıbbi onkoloji bilim dalına başvuran hastaların yakınları dahil edilmiştir. Katılımcıların demografik özellikleri ve kanser tarama programlarına uyumları ilgili anket kendileri tarafından doldurulmuştur.

Bulgular: Toplam 322 kişiye anket uygulandı. Sağlık bakanlığının kanser taraması önerdiği grupta olan 238 kişi analizlere dahil edildi. Katılımcıların ortanca yaşı 50 (IQR 42-57) idi. Katılımcıların demografik özellikleri Tablo 1`de gösterildi. 54 (%22.7) katılımcı kansere yakalanma ihtimalinin toplum genelinden daha yüksek olduğunu ve 132 (%55.5) katılımcı bu konuda bilgisi olmadığını belirtmiştir. Katılımcıların 114 (%47.9)`ü sağlık bakanlığının kanser taramaları hakkında bilgi sahibi olduğunu belirtmiştir. Katılımcıların 101 (%42.4)`i bugüne kadar en azından bir kanser taraması yaptırdığını belirtmiştir. Risk gruplarına göre taramaya katılma oranları Tablo 2`de gösterilmiştir. Kanser taramalarına yakınına kanser teşhisi konulduktan sonra başlayan 29 (%12.2), daha önceden de yaptıran 63 (%26.5) kişi vardı. Katılımcıların 107 (%45)`i yakını kansere yakalandıktan sonra çeşitli yaşam tarzı değişiklikleri yaptığını belirtmiştir. 13 (sigara içenlerin %11`i) katılımcı sigarayı bıraktığını, 17 (%7.1) katılımcı egzersize başladığını ve 96 (%40.3) katılımcı beslenme değişiklikleri yaptığını belirtmiştir. Tablo 3`de yakınına kanser teşhisi konulduktan sonra yaşam tarzı değişikliği ve kanser taramasına katılma ve ilişkili olabilecek faktörler değerlendirilmiştir. Yaşam tarzı değişikliği yakınlarına son 6 ay içerisinde kanser teşhisi konulanlarda daha az (p:0.022) bildirilmiştir. Kanser taramalarına katılma birinci derece akrabalarında kanser teşhis edilenlerde daha sık (p:0.010) bildirilmiştir.

Sonuç: Ailesinde kanser hikayesi olanların kanser taramalarına katılımı ve ilişkili faktörlerin bilinmesi önemlidir. Böylece ailesinde kanser hikayesi olanların kanser tarama programlarına uyumlarını arttıracak düzenlemeler yapılabilir. Birinci derece yakınlarına kanser teşhisi konulanların daha sık kanser taraması yaptırdığı anlaşılmıştır (p:0.010). Diğer hasta yakınlarının kanser taraması konusunda daha etkili ve doğru bilgilendirilmesi kanser tarama programlarının etkinliğini arttırabilir.